Synopsis: A team from Hawaiæi is a contestant in M.I.T.’s SOLVE challenge. Your support can help Hale Unfolded become the victorious solution!

Aloha käkou. Aia kahi papahana a ke kula nui æo M.I.T. i kapa æia æo SOLVE. æO ka pahuhopu nui o nei papahana, æo ia nö ka hoæoponopono æana i nä hihia a pau o ka honua nei. He moemoeä maikaæi nö ia e külia ai. æO ke æano o ia papahana, he hoæokükü ia ma waena o ka poæe e æimi nei i häæina no ia mau hihia o ke ao. He nui hewahewa ua poæe nei e hoæohakuhia ana i nä mea hou o ke ao, näna hoæi e alakaæi i ka holomua o ko läkou mau æäina ponoæï, a me ko ke ao holoæokoæa.

Eia mai ka nïnau a M.I.T. a këia poæe hoæohakuhia e nunenune nei me ka æimi pü hoæi i häæina: Pehea e kïpapa ai ka poæe akeakamai æöiwi i hale (e like me ka Hale Nauä o ke au iä Kaläkaua) no ka hoæoulu æana i nähi æike hou e pono ai ke ao külohelohe, ka laulauna æana o nä känaka ma ko läkou mau kaiäulu ponoæï, a me ka pöæaiawaiwai o ua mau kaiäulu nei?

Aia kekahi hui o nä loea o nä æano mähele æike like æole. æO ka hapa nui, no Hawaiæi nei nö läkou, a ua hui pü hoæi me kauwahi poæe nö nä æäina Polenekia. æO ia hui Hawaiæi, ua alakaæi æia e Tiana Henderson, a eia ke hoæöla nei i ia hana Hawaiæi he kuhikuhipuæuone no ke kükulu hale æana. Eia mai nä inoa o kona mau hoa hui: æo Ida Aspinall, æo Kanakolu Noa, æo Kari Moana Kuruangi, æo Kealohi Reppun, a æo ke Kauka Lelemia Irvine. æO ko läkou hui, he moho ia no këia hoæokükü, a inä auaneæi e lilo ke eo iä läkou, a lilo pü mai me ka puæu kälä he $10,000. I kälä ia e hoæomohala ai i ka papahana o läkou i hoæokükü ai, æo ia hoæi, æo Hale Unfolded ka inoa.

I papahana hoæonaæauao këia no ke aæo æana i nä æöpio i ka æike kükulu hale ma o ka huli æana o ka lima i lalo. He nui nä haæawina like æole e paæa ai, eia naæe, e kaukaæi æia nä haæawina pili æölelo Hawaiæi. æO ia hoæi, he hoæohana æia nä huaæölelo Hawaiæi no nä mähele like æole o ka hale, nä mea hana, nä æano hana like æole, nä mea kükulu e laæa ka pöhaku, ka läæau, nä æano hauhoa æana i ka ‘aho, nä anakahi, a ia mea aku ia mea aku. I papahana maikaæi ia no ka hoæöla æölelo Hawaiæi. æO ia hoæi, i ala ia e komo ai ka æölelo i loko o nä papahana hana lima, a i ala hoæi ia e komo mai ai nä æölelo no ia mau hana i loko o ka æölelo Hawaiæi.

æAuhea æoukou e nä hoa heluhelu æölelo Hawaiæi, aia ke kü æana o këia papahana i ka hano a loaæa ke käkoæo a æoukou, ka lehulehu. Ua kono æia æoukou e koho päloka no ka papahana æoi ma ka hoæokö æana i nä pahuhopu e pömaikaæi ai nä kaiäulu æöiwi. Ke manaæo nei mäua, i papahana maikaæi loa æo Hale Unfolded no käkou a pau e käkoæo ai. I ala ia e holomua ai ka æikena a me ka nohona o nä känaka Hawaiæi a e hele lanakila ai käkou i ke au e hiki mai ana. No laila, e æoluæolu, e nä hoa, e æeæe ma luna o ka pünaewele ma ka helu https://solve.mit.edu/challenges/2020-indigenous-communities-fellowship/solutions/33756, a koho iä Hale Unfolded.

Malia o lilo auaneæi ua æo Hale Unfolded æo ia ka haæaheo o ka lähui, a lilo hoæi nä æöpio o këia wä æo läkou ke ala e kü ai käkou Hawaiæi i ka moku.

———

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.