Synopsis: “Stealthing,” or removing a condom during sex without a partner’s knowledge, can now merit criminal consequences, although not yet in America. The word is catching on.

———

Aloha mai käkou e nä hoa e nanea nei ka maka i ka æono o ke kole, o ka iæa maka onaona hoæi. Eia mai kekahi. Ua kupu mai nei ma ka namu he huaæölelo hou no kekahi hana æäpiki, a æäpuka paha. He hana kohu æole na kekahi käne ma ka hana hoæoipoipo, a ua kapa æia ma ka namu haole he “stealthing”. æAkahi a lohe kuæu pepeiao i këia hua, a aia wale nö kona akäka æana mai a he heluhelu kaæu i nä moæolelo nühou ma ke kelepona (e like me ka mea mau i këia hanauna), no ia hana.

Penei hoæi: I ka wä wela loa o ka hao, e wehe malü æia e ke käne kahi päpalekimo mai luna aku o kona maæi kola a puaæi mai ai ka wai o ke ola i waho. He mea maopopo ka hopena o ia hana. E komo ana nö paha ia wai i loko o ke kino o ke hoa, a e komo pü paha me kahi maæi lele. A inä he wahine, a pä hoæi kona hua i ke keakea a ke käne, e häpai paha auaneæi æo ia i ke keiki. æO ka pale i ia mau hopena ke kumu e æaæahu ai i ka päpalekimo. I këia mau lä, he hana maæa mau ia na nä æöpio ke kamaæilio æana ma mua o ka huhui æana o nä æöpua i Awalau. I koæu wä e æöpio ana, æaæole i like ke koæikoæi o këia hana. He hele æilikini wale aku nö ka hana ma mua o ke komo æana i ia kai. æAæohe wahi noæonoæo i ia mea he päpalekimo.

I këia mau lä naæe, æo ka nui o nä æano maæi e pilikia ai nä hoa kaunu, he mea koæikoæi ka pale aku i nä mü e æino ai ke olakino. A æo nä wähine hoæi, æoiai na läkou ia hana æo ka häpai keiki, na läkou nö hoæi ia e koho ai i ka wä e laulau ai. He au hou këia. Ua loli nö ke æano o nä pilina. He kükäkükä æia ke æano o ka hana ma mua o ka lawelawe æana. æO ia ke kumu e höæähewa æia nei kekahi poæe käne no ka mälama æole æana i ka æölelo o ka hana kaunu. æAkahi hoæi a kü mai kekahi mäkaæi i ka hewa ma Kelemania no ka wehe malü æana i ka päpalekimo ma mua o ka moe æana me kekahi wahine. I mea e æae ai ua wahine nei i ka moe pü æana me këlä kaæaka, ua æaelike läua e æaæahu mai ke käne i ka päpalekimo. æAæole kä naæe pëlä kä ia ala hana!

Eia nö ke kupu mai nei kekahi mau hihia no ia nïnau hoæokahi nö. æAæole i paæa ke känäwai no këia æano hana. He kekohala limanui paha a he puæe maoli paha? Wahi a ka luna känäwai, ua æae æia ka moe pü æana, akä, æaæole æae æia ka wehe æana i ka päpalekimo, a no laila, he æano kekohala limanui ka hewa. I loko o ke emi æana o ka hewa, eia nö kahi käne ke küæë nei i ka æölelo hoæoholo a ka luna känäwai. Ma ka æaoæao o ka maikaæi, æo ka makamua këia o ka loli æana o ke känäwai – ma nä æäina ma waho o æAmelika!

Eia nö kekahi mea hoihoi. Ua käkau maila kekahi löea æike känäwai ma ke Colombia Journal of Gender and Law, æo Alexandra Brodsky, no ke kapa æana i këia hewa he “nonconsensual condom removal”. Me he mea lä, ke hoæäæo nei æo ia ala e hoæonui i ke külana koæikoæi o ia kalaima. Pëlä paha e hoæonui æia ai ka hoæopaæi. He kaæaneæena akamai nö ia, eia naæe, ke kaulana nei këia hana ma kona inoa “stealthing”. Ua manaæo hoæi au, maikaæi ka haku æana i huaæölelo Hawaiæi no ia hana, no laila, pehea æo “puhi holo wale”?

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.