Synopsis: The role of the auctioneer at a cattle auction is to make sure everyone leaves the event happy.

Aloha mai nö käkou e nä hoa heluhelu puni waiü. I kahi kükälä küæai pipi aku nei au ma Aotearoa, kahi æäina kaulana i ka æeu mai o ia mea he hipa. æOi aku ka nui o nä hipa ma mua o nä känaka, wahi a ka æölelo. Eia naæe, he æäina hänai pipi hoæi ia, a ua kau liæiliæi mai nä püæä pipi mai æö a æö o ia mau kula uliuli. Eia aku a eia mai, e mälama æia he kükälä e küæai pipi ai.

æO nä pipi e küæai æia ana ma ia kükälä, he mau pipi waiü ia i æeu mai ma nä pä mauæu o ka mea hänai pipi, a i mea e emi ai ka püæä, ua küæai æia aku kauwahi pipi i mua o ka lehulehu. æO koæu hoa ma Aotearoa, æo Brian Robinson, æo ia ka luna kükälä, a æo käna wahine, æo Rae Montgomerie, ke käkau æölelo. Ua hoæomanawanui maila läua i nähi nienïele a kahi malihini, æo au, i mea hoæi e hiki ai iaæu ke waiho aku i këia wahi moæolelo i mua o æoukou.

Höæike maila läua, he nui a hewahewa hoæi nä mea e noæonoæo ai ma ka mälama æana i ke kükälä. He noiæi æia këlä me këia pipi ma mua o ka lä o ke kükälä. æO kona welo (moæoküæauhau) kekahi mea nui a ka poæe küæai e nänä ai. He pili këia i ka nui o ka waiü e æuïæuï æia mai ma loko o ka wä e hänai æia ana ka pipi keiki. æO ia nö kekahi mea e piæi ai ke kumu küæai. Inä he æeono a æehiku paha kaukani kälani ke loaæa mai i loko o nä lä e hänai ana i ka pipi keiki, he 250 paha, a laila, he kumu küæai nui ke loaæa mai ana. æOiai ua hai æia ka mea kükälä e ka mea hänai pipi, e nänä æia kona pono ma ia kükälä.

Ua hoihoi ka lohe æana i ka leo o ka luna kükälä. He puka alapine mai nö käna mau hua hoæowalewale i ka poæe koho. I mea hoæi ia e hoæonui ai i ke kumu küæai. I kekahi manawa, inä æike æia he æelua mea e koho nei i ka pipi hoæokahi, he höæeuæeu aku nö kona leo i mea e æeuæeu ai ka manaæo hoæokükü ma waena o läua a piæi ai hoæi ke kumu küæai. Inä naæe he hoæokahi wale nö mea e koho ana, æaæohe wahi æano o ka hoæokükü, a laila, æaæohe wahi piæi mai o ke kumu küæai. Inä pëlä, aia nö i ka mea hänai pipi ke küæai ma ia kumu küæai a me ka æole, a inä ua manaæo æia he makehewa ke kumu küæai, e huki æia mai ua pipi nei a æaæole küæai æia.

I kekahi manawa, æaæole hiki kino mai kekahi mea koho i ke kahua kükälä, a noi æo ia i ka luna kükälä e koho nona. Höæike æë maila æo ia ala i ka palena kiæekiæe o ke kälä äna e hoæolilo ai no kekahi pipi, a na ka luna e hoæöho mai i ke koho ma kahi ona. Inä ua haæahaæa ke koho e kü nei, a æaæohe oho hou mai a ke anaina, hiki nö i ka luna ke koho ma kahi o kona hoa. Eia ka mea æäpiki. Inä nö æo käna koho ka mea kiæekiæe loa, a ua pau ke koho æana a ke anaina, æaæole nö æo ia e koho hou aku a piæi hou aæe ke kumu küæai, i loko nö o ka hiki æole aku o ia koho i ka palena a kona hoa i kau ai. Lilo ka pipi i ke hoa ma ke kumu küæai emi.

Nïnau akula au iä Brian no kona kuleana he luna kükälä e hana nei no (a e uku æia nei e) ka mea hänai pipi, a he æäkena nö hoæi e koho nei ma kahi o kona hoa. E nänä mua æia ka pono o ka mea hänai pipi a i æole ka mea küæai? Pane maila këlä, aia ka pono i ka nänä i ke kanaka nui a me ke kanaka iki o hewa ka nohona. æO ia ihola ka mea e hoæi mau ai ke küæai æana i ka pono.

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.