Synopsis: The Restoration Day celebration at Thomas Square, where the Hawaiian flag now flies alone, gives hope to those of us who support a completely independent Hawaiæi.

Aloha mai nö e nä hoa aloha æäina o Hawaiæi nei. I Honolulu aku nei au i ka päka e kaulana nei ma ka inoa æo Thomas Square, a komo pü akula i loko o nä hana hoæolauleæa like æole e hoæomanaæo ai i ka Lä Hoæihoæi Ea. He mau hana ia i hoæokumu æia he 175 makahiki aku nei, a i hoæäla hou æia e ke Kauka Kekuni Blaisdell i ka MH 1985, a i mälama kü makahiki æia mai ia manawa mai a hiki i këia wä æänö. A i ka Läpule nei i hala, ua mälama hou æia e like me ka mea maæamau. æO ka mohala loa aæela nö ia o ka linapoepoe kanaka e kü mai ana no ka hïmeni æana i ke mele æo Hawaiæi Ponoæï. A ua æikea ma nä huaæölelo, he hoæoheno ia no ke aupuni möæï.

Aia nö ma kai aku o ka wai puaæi lani, kahi e kü nei ke kia hoæomanaæo i kükulu æia a kohu Kamehameha III, Kauikeaouli, ke nänä aku. I ia Läpule nö a hiki mai i ka P2 nei, ua uhi paæa æia ua kia hoæomanaæo nei, æaæole i wehe æia a hiki mai ka lä 31 o Iulai, ka lä e piha makahiki ai. Aia a höæea mai ka Meia Caldwell a me kekahi mau maka hanohano o ke külanakauhale o Honolulu, ka æoihana kïnai ahi hoæi (ua hoæokumu æia e ke aliæi Kauikeaouli), ka Hui Puhi æOhe Aliæi o Hawaiæi, kekahi hälau hula a ke kumu hula Keliæi Puchalski, a me ka poæe anaina mäkaæikaæi, æo ia ka wä i wehe æia ai.

I ke ahuwale æana mai o kona kia hoæomanaæo, e kü mai ana æo Kauikeaouli me kona lima hema e huli ana i luna, i ka lewa, a me ke keæehi æana o kona wäwae hema i mua. Ua kalai æia e kekahi mea hana noæeau o æAmelika, e Thomas Jay Warren. Eia hou mai, ua höæike æia e kahi polopeka æölelo Hawaiæi (æaæole naæe ia he kanaka maoli) ka moæolelo o ka hoæoponopono æia o ia hihia e ka æAkimalala Thomas, e ka mea näna i käohi i ka hana æino a Lö Paulet. Ma waena o ka meia, ka mea hana noæeau, a me ka mea haæi moæolelo, æauhea lä hoæi nä Hawaiæi?

Aia ma uka aku o ua kia hoæomanaæo nei kekahi pä pöhaku, kahi i höæike æia ai ka æölelo a Kauikeaouli no ka pau æana o ia hihia, “Ua mau ke ea o ka æäina i ka pono.” Ua unuhi æia mai naæe ma ka namu haole penei, “The sovereignty of the Kingdom continues because we are righteous.” Na wai lä ia hana? Ma laila i ahuwale ai ka hemahema o ia mea he unuhi. æO wai lä hoæi këia “we”? æO ia mea he pono ke kumu i mau ai ke ea. æAæole ia he hana i lawelawe æia e käkou.

Eia hou, ma ka hoæohana æana i ka huaæölelo “continues”, kohu mea lä, eia nö ke mau nei ke ea o ka æäina ma muli o ko käkou pono. æAæole kä pëlä! No ka mea, i ka MH 1893, ua hoæokahuli æia ke aupuni möæï, a i ka makahiki 1898, he hoæohui æäina hoæopunipuni na ke aupuni küikawä ka mea i kaæa ai æo Hawaiæi ma lalo o ka mana o æAmelika. æAæohe wahi pono i laila, a ua mau nö ka noho hewa æana o æAmelika a hiki i këia lä.

He mea nui ka welo hoæokahi æana o ka hae Hawaiæi i luna o ua päka nei i ka pö me ke ao a i nä lä a pau. E minamina ana ka poæe puni æAmelika i ka welo æole o kona hae i laila. He mea naæe ia e holomua ai ka manaæolana o ka poæe aloha æäina. A hiki i ke kü hou æana i ka hano, e naæi wale nö käkou a mau ka pono o nä känaka æöiwi.

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 956-2627 (Laiana)

>> 956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.