Synopsis: Honoring our beloved queen, Lili’uokalani.
———
Aloha mai kākou e nā makamaka heluhelu o Kauakūkalahale.
E hiki koke mai ana ka lā hānau o ko kākou Mō’īwahine aloha, o Lili’uokalani, a no laila, mana’o ihola ko ‘oukou mea kākau, e pa’i ‘ia kahi mele kahiko no ua Mō’īwahine aloha lā mai loko mai o kahi nūpepa kahiko.
Eia mai ia mele ‘o “He Inoa No Liliuokalani”:
He inoa keia Nou e Liliu
No ka pua laha ole a o Hawaii
He Onohi Momi no ka Pakipika
A he milimili hoi na ka Lahui
Mai Hawaii Nui Moku o Keawe
A Kaula ka palena o na moku
Ku mai o Liliulani i ke kapu
Puuwai hao kila Makeneki
Kupaa o Kalani me ka wiwo ole
Mahope o ka leo o ka Lahui
Ua paa ka manao o Lolokulani
E hana no ka pono o ka aina
Hoike mai ana a he Pua Ia
A he mamo na Keaweaheulu
He kaeaea hiapaiole
I ke au o Kalani Na’i Aupuni
E na’i ana au me ka hopo ole
I pono kaulike no ka lehulehu
A he ui ninau na ka Lahui
Pehea ka manao o Liliulani
Ua like me ka wai o ka li’ula
Ka anapa i ke one o Mana
Mamuli hoi Au o oukou
A hookoia hoi e ka makemake
Lokahi kakou ma na hana
E malama i ka pono me ka maluhia
E pelu i na kuli a noi aku
Ma ka inoa o ka Mea Mana Loa
Oia hookahi ka puuhonua
Nana e hapai ka manaolana
Kulia i ka Nuu ko Kalaunu
Kakoo ia e ka Mana Kahikolu
I onipaa ai ko makia
Ma na Ailana o Hawaii nei
E ola o Kalani i ke Akua
A kau i ka piko o ka lanakila
Haina ka puana ua ike ia
Ke Aliiaimoku puuwai kila.
Na Miss Kekoaohiwaikalani i haku i ua mele nei i ka lā 24 o ka mahina ‘o Ianuali o ka makahiki 1893. A piha hau’oli ka na’au o ko ‘oukou mea kākau i ka ‘ike ‘ana i nā ‘ōlelo e ho’oheno a ho’ohanohano ana i ko kākou Mō’īwahine, ‘oiai, he mau kānaka loko ‘ino nō i ia wā a i kēia nō ho’i e ‘ōlelo hō’ino ana i ko kākou Mō’īwahine aloha, e like me kahi ‘ōlelo i pa’i ‘ia ma ka Nūpepa Kū’oko’a, “Ka Moiwahine Omo Koko.” He keu ia a ka ‘ōlelo hō’ino a ho’opunipuni ho’i. ‘O ka mea maika’i, ua pane aku ‘o E. K. Naniu Opio i ua kanaka loko ‘ino lā ma ka hō’ike ‘ana aku i ka ‘oia’i’o. A eia mai kekahi ‘ōlelo āna, “Hookahi wale no a’u mea i ike, o ka leo aloha o Liliu e ao ana i kona lahui kanaka e noho me ka maluhia a na na Lani e kokua mai.
A mahalo nō ho’i ko ‘oukou mea kākau i ka mālama ‘ia ‘ana o ka Lāpule ‘Onipa’a no ka ho’omau ‘ana i ka inoa maika’i o ko kākou Mō’īwahine aloha. E mālama ‘ia ana ma ka pā o ‘Iolani Hale, mai ka hola 10:00 o ke awakea a ka hola 3:00 o ka ‘auinalā.
E naue aku i laila.
———
E ho’ouna ‘ia mai na ā leka iā māua, ‘o ia ho’i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2627 (Kekeha)
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai’i at Mānoa.
