Synopsis: The advent of the ChatGPT, a bot that can communicate with its users and provide communicative feedback to their inquiries, will likely change the face of mass education. Because it will likely be able to write papers for students, some people are concerned that it will mark the end of schools and colleges.
Aloha mai nö käkou e nä hoa heluhelu e hoæomanawanui like nei i ka loli wikiwiki æana o ka æenehana e käkoæo nei i ka nohona kanaka o këia au. æO ka wikiwiki hoæi o ke kupu æana mai o nä mea hou, hana nui ke aæo æana a maæa. æAkahi nö paha a maæa i kahi mea hou a lilo ia i mea kahiko ma muli o kona höæano hou æia. æO ke kelepona kekahi laæana maikaæi. I koæu wä æöpio, ua paæa ke kelepona i ka paia, a i æole ia, e kau ana ma luna o ke päkaukau. æO ka wili æana i kakahi huila helu, a i æole ke käomi æana i nä pihi helu, æo ia ka hana e pono ai. æAæole hiki ke halihali æia ke kelepona i æö a i æaneæi. æOkoæa loa nä kelepona o këia wä, a pehea ana lä ke æano i ka wä e hiki koke mai ana? Eia ka mea æäpiki, æo ka hoæohana æana i ia mau æenehana hou, he æike loaæa wale ia i nä æöpio. No ka poæe oæo naæe, i mea ia e uluhua wale ai a ukiuki hoæi. æAæole nö e nele ke küamuamu no ka mea hou, æaæole nö i like kona waiwai me ko ka mea kahiko. æO au kekahi i helu pü æia i loko o ia æäuna, a no ka mea, he häwäwä i ka hoæohana i nä æenehana hou.
I ka hopena o këlä makahiki i hala aæe nei, ua puka mai kekahi æenehana hou i kapa æia æo ka ChatGPT. He kohu kanaka ke æano o kona “noæonoæo” æana, a i loko nö o ke kupu mai o kauwahi kuæia e æike æia ai ka hemahema o kona “noæonoæo”, he nui käna mau hana e hana ai. I koæu noiæi æana i kona æano, he nui nä æike i paæa æole iaæu, a no laila, ua kau wale aku nö ka manaæo ma luna o nä hana pili i ka hele kula æana. æO ia hoæi, ua püæiwa ka æike æia o kekahi hana a ka ChatGPT e hana ai. Wahi a kekahi poæe, hiki nö i ka mïkini ke käkau pepa no ka papahana kau, a he mau pepa i lawa ka maikaæi e puka ai ka haumäna ma nä kaha kiæekiæe.
Auë nö kä hoæi ë! Na ka mïkini e hoæokö i ka haæawina! E aho paha ka häæawi æana i ka “A” i ka mïkini! Pehea ana lä e hoæonui æia ai ka æike o ka haumäna? Eia ke wänana nei kekahi poæe, æo ia ana paha ka hopena o ia mea he kula. Noæu iho naæe, æaæole nö e pau ana nä hana hoæonui æike. E pau wale ana nö ke ala e paæa ai ia æike. E pau ana nö hoæi ka waiwai o ka æike kahiko, e like me ka æike i ka hoæohana æana i nä kelepona kahiko, a e waiwai ana nä æike hou. A æoiai au e wänana wale nei, æaæole nö a he wä, e pau ana ka waiwai o ia æike hou ma muli o ke kupu mai o kekahi æike hou aku.
No ka hana a ka mïkini ma ke käkau pepa æana, i loko o ka wä e hiki koke mai ana, æo ia ana ka hana maæa mau a e pau ana paha ia mea he kula a käkou e maæa nei. Maliæa o kanu æia auaneæi kekahi unu kamepiula i loko o ke poæo o ka lehulehu, a e lilo ia i mea e minamina ai nä æöpio o këia hope koke aku i ka hala æana o kä läkou ChatGPT. He au hou këia a he au hou aku ko ka lä æapöpö. Iä käkou naæe e æike nei i këia loli æana o nä æenehana e like me ke kelepona, mai poina, he kaukaæi ka ChatGPT ma luna o ka æölelo haole i këia manawa. Ähea e lawa ai ka æike pili no ka æölelo Hawaiæi e käpae æia ai ke aæo kula æana? Ke hiki mai këlä wä, he pömaikaæi æiæo ana nö ia, no ka mea, aia ka æike æia o ia hopena a mähuahua mai ka nui o ka poæe i paæa iä läkou kä käkou æölelo kanaka.
E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
>> 808-956-2627 (Laiana)
>> 808-956-2627 (Kekeha)
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.
