Synopsis: Deep-sea mining can deplete the amount of oxygen necessary to sustain life on the ocean floor. It makes sense to place a moratorium on such activity until the consequences are better understood.

Aloha mai käkou e nä hoa heluhelu. Eia nö ua kupu hou mai nei kahi kumuhana i häpai æia ma loko o Kauakükalahale i ka lä 6 o këlä mahina aku nei, æo ia hoæi, ka æeliæeli æia o ka papakü o ka moana i mea e æohi mai ai i kauwahi æano metala waiwai, e laæa ke kopalaka, ka likiuma, a me ke keleawe (copper). Ua hele kekahi Hawaiæi, æo Solomon Kahoohalahala o Länaæi, i ka häläwai nui a ka ISA (International Seabed Authority) i mea e höæike ai i ka manaæo Hawaiæi e küæëæë ana i ia hana. A æoiai ua kokoke loa ia hana i Hawaiæi nei, he 500 wale nö mile ka mamao mai ko käkou kapakai aku ma ka hikina hema, a he hana hoæi ia e emi mai ai ka æokikene a nä mea ola o ka moana e “hanu” ai, aia ke ola pono o ia kaiaola a huki like käkou a pau i ke kaupale aku i ia hana ake kälä. Aia ka pono æo ka lilo æana o ka papakü o ka moana i wahi kapu, æaæole e æeliæeli noa æia. æEä, æo ke kuleana këia o nä känaka a pau o ka honua nei.

Ua pili këia æatikala i ia mea he æokikene pouli (dark oxygen). He æokikene nö ia i hoæokumu æia ma kahi hohonu loa o ka moana e pä æole mai ai nä kukuna o ka lä, æaæole nö e like me ke æano o ke käæamaæai ma luna o ka æäina. Ke hui kekahi mau puæupuæu metala liæiliæi o ka papakü o ka moana, e laæa me këlä mau mea i höæike æia aæela, me ka wai kai, he kohu iho uila ka hoa like nona mai ka huæahuæa æokikene. æO ka mea æäpiki, he mea koæikoæi ua mau metala nei ma ka hana æana i kahi wäwahie liæiliæi wale nö o ke karabona a hapa mai hoæi o kona hoæohaumia æana i ke ea. A no laila, e lilo ko läkou æohiæohi æia mai i mea e piæi ai ka waiwai ai nä hui a me nä mokuæäina puni kälä. Eia naæe, i loko nö o ka loaæa æana o kekahi mau hopena maikaæi o ia hana, aia nö kekahi mau hopena æino e noæonoæo ai. Eia hoæi kekahi, ke hapa mai ka æokikene, e make ana paha kauwahi mea ola o ka papakü o ka moana. Wahi a nä poæe æepekema näna i lawelawe i kekahi papahana noiæi no këia nïnau, inä e æae æia ka æeliæeli æia æana o ia mau metala, e pilikia ana paha ke kaiaola ma ka papakü o ka moana i ka hapa mai o ka æokikene e pono ai nä mea ola o laila.

Ma ia papahana noiæi, ua waiho æia kekahi mau pahu ma lalo o ka papakü o ka moana, ma kahi hoæi o ka 2.6 mile ka hohonu, no ka mälama æana i nä puæupuæu metala o laila. Ma ke ana æana i ka æokikene, ua æike æia ka mähuahua æana o ia mau puæupuæu me ka hala æana o ka wä. æO ia hoæi, ua æoi aku ka nui o ka æokikene e haku æia ana ma mua o ka nui o ka æokikene o ka hoæohana æia æana. I mea hoæi ia æokikene e ola ai nä mea ola o ka papakü o ka moana. A inä e æeliæeli æia ua mau metala nei, maliæa o pilikia auaneæi ke kaiaola o ka papakü o ka moana. I pilikia ka moana, pilikia pü nö hoæi me käkou a pau. A no laila, e mälama käkou i ka pono o ka æäina ma luna a ma lalo hoæi o ka æili o ke kai.

I këia wä a nä aupuni o ke ao e nalu nei i këia nïnau, aia he 800 a æoi poæe æepekema i pülima i kekahi palapala hoæopiæi i këia hana æo ka æeliæeli metala waiwai mai ka papakü mai o ka moana. E hoæokü æia nö hoæi i mea e noiæi hou ai i ka maikaæi a me ka æole o ia hana. Ua lawa nö paha ka nui o ka æino i ili mai ma luna o ka moana ma muli o nä hana ake kälä a käkou känaka, e laæa ka loli æana o ke aniau, ka lawe iæa æana ma o ka huki æia o ka æupena ma luna o ka papakü o ka moana, a me nä æano hoæohaumia like æole æë aæe. E mälama käkou i ka moana!

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 808-956-2627 (Laiana)

>> 808-956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.