Synopsis: Aloha wear and lole Hawaiæi are often confused because they share vibrant designs reminiscent of Hawaiæi, but they serve different cultural roles. Aloha wear, popular globally, features relaxed, tropical styles, while lole Hawaiæi is deeply rooted in Hawaiian culture, showcasing patterns and symbols that hold significant cultural and historical meaning. Despite their similar appearance, aloha wear lacks the profound cultural significance found in lole Hawai‘i garments, leading to misconceptions about their interchange- ability.

E ke anaina heluhelu, e huli ko käkou nänä æana i ke au kahiko. Ma laila käkou e æike ai i nä lole e komo ai æo küpuna mä, a me ke ala hoæi i waele mua æia e läkou. æO ia kahi e hele æia ana e käkou i këia mau lä, a haku æia maila nä æano lole Hawaiæi o këia au e neæe nei. æO nä lole naæe o ke au o mua, mai ka æäina mai nö ia, a he kuleana ponoæï nö kona i loaæa mai ia æäina mai nö. æO ka häæanaæana o ke kumu wauke, æo nä hulu o ka manu, a æo nä wehiwehi o ka ulu läæau nä mea e æaæahu ai nä känaka o ke au o mua. He æano kaila kikoæï ko këia mau lole o küpuna mä, pili loa i nä akua a me ka æäina, a æike æia nö këia ma o ka maiau a me ke æano nani o ia mau lole i kü loa i ke æano o nä lole Hawaiæi kahiko.

I kamaæäina aku æoe i ka lole Hawaiæi a me ka lole aloha, e æupu aæ ana ka manaæo he æokoæa paha, he like paha. æO au ana ka æähaæilono näna e höæolu i ka manaæo no ia mau mea he lole Hawaiæi a he lole aloha. No mäua, he æokoæa maoli nö ka lole Hawaiæi a æokoæa ka lole aloha i ka ua mea æo nä æano kumu like æole, akä æo nä kiæi i uhi æia ai ka æaæahu kekahi o ia mau kumu e æokoæa ai läua. Inä nö he moæoküæauhau Hawaiæi ko kekahi mea, inä nö he mea Hawaiæi ua mea nei. He mau æano kiæi i hoæolaha æia i mua o ka lehulehu ma ke æano he kiæi Hawaiæi. æO ka mea æäpiki, æaæole naæe æo nä kiæi a pau o nä lole aloha he mea näna e kü i ke æano Hawaiæi. æAæole nö i kana mai ka nui o nä æano kiæi like æole e laæa nä pua, nä lau, nä meakanu, nä wahi lawaiæa, nä wahi mahiæai, nä mea i pili i ka moana, a me ia mea aæe, ia mea aæe. Pehea käkou e höæoia ai i ka “Hawaiæi” o ia mau kiæi?

Eia mai kekahi ala, e hoæi käkou i ka moæolelo no ka hoæokumu æia æana o ka honua, æo ke Kumulipo. Ma loko o nä wä 16, he mau æano mea i kaulana ai nä kiæi o nä lole Hawaiæi. æO ka æina æoe, æo ka leho æoe, æo ka limu æoe, æo ka manu æiwa æoe, æo ka hau æoe, æo ke kukui æoe, æo ka æulu æoe, a pëlä wale aku. I këia au, æaæohe wahi mea a æike æia aku o këlä mau kiæi i kaulana ai ka hapanui o nä lole aloha. Ua kaulana nä lole aloha i ka pua kenikeni, ka pua pïkake, ka pua melia, a me ka läæape hoæi. æO ka pilikia, ua hoæolaha æia këia mau kiæi e nä hui käloaæa ma ke æano he mau kiæi “Hawaiæi”.

I aæo hewa æia ka lähui i ka hoæowalewale æia æana e kekahi mau hui käloaæa me ko läkou æike æole e pili ana i nä mea Hawaiæi. He pono haku wale aku nö kekahi o ia mau hui käloaæa. æOiai käkou e ola ana ma kekahi au nui o ka æike a nui o nä manaæo like ‘ole, æaæole käkou e pakele ana i ka æike æia æana o nä mea “Hawaiæi” e kü æole nei i ka æoiaæiæo. Ma o nä moæolelo Hawaiæi kahiko käkou e höæoia ai i ka “Hawaiæi” o nä mea Hawaiæi. ‘O ia ihola nö ko mäua mau manaæo e lana mai nei no ka lole Hawaiæi a no ka lole Aloha paha o këia hope aku.

E ka makamaka heluhelu. I æike æoe, i këlä pule aku nei, ua hoæokomo hewa æia ka æölelo “æO kënä æulu äu e Kamaiopili, i ke alo nö ia a hala.” Penei ka pololei “æO ka æulu käu a Kamaiopili, i ke alo nö a hala.” — Luna Ho‘oponopono

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 808-956-2627 (Laiana)

>> 808-956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.