Synopsis: The climate crisis threatens Hawaiæi with sea-level rise and extreme weather events. One way to help mitigate the effects is to plant trees across all the islands to bind the carbon from greenhouse gas emissions. Join ReTree Hawaii at retree-hawaii.org to plant in November and make Hawaiæi more resilient, beautiful and healthy.
Pau pinepine i ka puhi æia nä æäina mahikö i hele a mahakea, a he mea maæamau ka pio æana o ka uila i ka makani pähili. E piæi ka æilikai a æeæe ma luna o nä alanui a me nä hale i kahi kokoke i kahakai, a make nä manu Hawaiæi o ka nahele, e laæa me ke kiwikiu, i ka laha aku o ka makika halihali malaria manu. æO ke kumu o ia mau pöæino ka hoæomehana honua e hoæoweliweli nei i nä æäina o ka honua holoæokoæa.
Ua kuæi ka lono no ka loli æana o ke aniau, ka piæi æana o ka æilikai, a me nä pöæino külohelohe like æole he nui. E mau ana anei ko Hawaiæi kü æana i ke kai a me kona hänai æana i ka poæe o këia mua aku? A i æole ia, e hiolo ana kona mau æäina momona i loko o ke kai? E æaæako aku paha käkou i ka hana i këia wä æänö! æAæole e nänä maka!
æO ke kumu nö e loli nei ke aniau, æo ia ka päkela mähuahua æana o ke kalapona æokikene lua i ke ea. Pehea lä e pono ai? æO ke käpae æana i nä æenehana wäwahie möæalihaku ka pono, me ka hoæonui i nä ikehu hana hou e laæa ka ikehu lä a me ka ikehu makani. æO ke kuapo i nä kaæa æenekini æaila me nä kaæa uila a haikokene paha kekahi. Ua piha æë naæe ka lewa i ke kalapona æokikene lua. He aha kä käkou hana e pau ai ia haumia?
Hahai nö ka ua i ka ulu läæau. He hoa maikaæi ke kumu läæau a he waiwai ke kanu æia ma nä wahi a pau o Hawaiæi nei. Näna e hoæopau ke kalapona æokikene lua, a hoæohua i ka æokikene. Näna e hoæomalu i ka lepo a käohi i ka æaæaiawä, a nui nä æano hoæonani a hoæowaiwai o ka läæau.
No laila, ua hoæokumu æia ka hui kuæikahi æo Lä Hoæoulu Pae Moku/ReTree Hawaii i ka makahiki 2019 no ka hoæolälä i ke kanu æana i nä läæau like æole, a mau ka hana i ka mahina æo Nowemapa o këia makahiki ma nä wahi nui wale o Hawaiæi nei.
æO wai läkou? Nui nä hui a me nä känaka like æole e hana ana ma lalo o ReTree Hawaiæi. æO nä hui käkoæo kaiapuni, nä kula, nä pulo aupuni, nä hui hoæomaluö kaiapuni, nä känaka käæokoæa, a pëlä wale aku.
No ke aha lä e kanu æia ai nä kumu läæau i ka mahina æo Nowemapa? Aia nö ua mahina nei ma mua o ka hoæoilo ma Hawaiæi, a æoi aku hoæi ka pahiki o ke ola æana o nä läæau.
E kipa mai e ka mea heluhelu i kahi paena pünaewele puni honua https://retree-hawaii.org no ke aæo æana mai i nä hana koe a ke kumu läæau e pono ai ke aniau, a me nä wahi a me nä lä e mälama æia ai ma nä mokupuni like æole, e laæa ke awäwa æo Waimea ma Oæahu, æo Mahaæulepu ma Kauaæi, æo Keälia ma Maui, æo Puæuwaæawaæa ma Hawaiæi, a pëlä aku.
E æimi aku ka mea heluhelu iä https://retree-hawaii.org/planting/ i nä wahi kanu, a i kahi paha e käkau inoa ai no ka hana lima æana ma ia mau wahi. Hiki nö hoæi ke kanu i läæau ma ka hale i këlä me këia lä a hiki i ka lä hope loa o këia makahiki, a laila kipa i ia loulou no ka höæike i ka heluna a me ke æano o nä läæau, a waiho i nä kiæi. E hoæonui æia ka huina o nä läæau ma laila. E kanu nui käkou i ola ka æäina!
E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
>> 808-956-2627 (Laiana)
>> 808-956-2627 (Kekeha)
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.
