Synopsis: The peaceful community of Ha‘ikū has been reacting to disrespectful intrusions, primarily by tourists and service people, for years. It’s time to dismantle the stairs that keep drawing them to that location. Trespassing, whether on public or private property, is of no concern to them.
Aloha e nā hoa heluhelu mai kēlā pae a kēia pae o ko kākou pae‘āina. I hākilo aku kākou iā uka o nā pali uliuli o ka ‘ao‘ao Ko‘olau, mali‘a o ‘ikea kahi alapi‘i e kaulana nei ma kona inoa haole, ‘o ia ho‘i, ‘o ka Stairway to Heaven. E aho ho‘i ka hō‘eleu i ‘ike ‘ia ‘oi pa‘a, no ka mea, e wāwahi ‘ia ana nō i loko o kahi wā e hiki koke mai ana. Ua ho‘oholo ka meia Blangiardi e ho‘opau i ka ‘a‘e kānāwai ‘ana a ka po‘e puni pi‘i mauna he nui wale e komo hewa ana ma ia ‘āina me ka mana‘o pinana a‘e i ua alapi‘i nei a kau i ka ‘iu‘iu o uka. Ke mana‘o ‘ia nei, aia ka pono ‘o ka wāwahi ‘ana i ua alapi‘i kūnihi nei, ka mea e hapa maila kona pa‘a i kēlā lā kēia lā, i ‘ole auane‘i e ‘eha a e make kā paha kekahi o ua po‘e ka‘aka komo hewa lā.
Ua kūkulu ‘ia ua alapi‘i nei a pa‘a mai nō i ka MH 1943, a ua ho‘ohana ‘ia e ka ‘oihana koa ma ke ‘ano i wahi e hākilo ai i ka ‘enemi e ho‘okokoke mai ana. Ma ia manawa mai, ua mālama ‘ia ua alapi‘i ala e kauwahi ke‘ena like ‘ole o ke aupuni. A i kēlā makahiki aku nei, ho‘iho‘i ‘ia akula kona mālama ‘ia ‘ana ma lalo o ka malu o ke Kūlanakauhale a me ke Kalana o Honolulu, a ‘o ia ke kumu i lilo ai ka mana ho‘oholo no kona hopena iā Blangiardi. Kohu mea lā ke hopohopo nei ‘o ia ala o ‘eha auane‘i kekahi mea pi‘i mauna a e make paha, a i loko nō o ke komo hewa aku o ua ka‘aka nei, e ho‘opi‘i ‘ia ke aupuni a e pohā ho‘i ka lae o kākou kama‘āina i ka uku ho‘opa‘i ke ho‘okolokolo ‘ia ke aupuni a kū mai i ka hewa. Aia nō ke ala palekana i ka wāwahi i ua alapi‘i lā.
Ua hoihoi kā ‘oukou mea kākau nei i kēia hihia ‘oiai ke noho nei ia i uka o Ha‘ikū, ma ka ‘ao‘ao ho‘i o ‘Ioleka‘a, kahi i pana ai ‘o Pikoiakaalala i nā ‘iole a kaka‘a mai i nā pali. A ‘o ka mea nāna e ‘a‘e hewa i ka pi‘i a‘e i uka loa o Ha‘ikū, e kū aku nō paha ‘o ia ala i ka pana a ua keiki pana ‘iole lā! He mea ‘ike ‘ia, ‘o ka hapanui o ka po‘e e pi‘i ana i ia alapi‘i, he po‘e koa a he po‘e malihini ho‘i. A no ko lākou ‘ano hō‘oio a ho‘okano paha, e aho nō ko lākou kū i ka pua pana a Pikoiakaalala, ‘o ia ho‘i ka ho‘opa‘i ‘ia i ke kālā a me ka ho‘opa‘a ‘ia paha i loko o ka hale pa‘ahao. A la‘a ho‘i!
Nui ka uluhua o ka po‘e e noho ana ma ia wahi. I mea e ho‘okokoke aku ai i kahi kokoke i ke ala e pi‘i aku ai, kalaiwa mai nō ua mau malihini nei a ho‘okū i ko lākou mau ka‘a ma ia kū‘ono o ke kaiāulu. Hele a pa‘apū ia wahi i nā ka‘a. A i kekahi manawa, he kū nō kahi ka‘a malihini i loko o ko lākou ala kalaiwa pono‘ī. A ‘a‘ole nānā ‘ia ka hola. He hele mai no i loko o ke aumoe, a he komo hewa ho‘i ma loko o ka pā hale, a he lūlū nō ho‘i i ka ‘ōpala i ‘ō a i ‘ane‘i.
Mali‘a o nīnau mai kahi po‘e, “Ua aha ‘ia ke aloha o ka po‘e kama‘āina? Ua aha ‘ia ke ‘ano ho‘okipa malihini?” ‘Eā, e ka makamaka heluhelu, ua ha‘ina ‘ia ka maluhia o Ha‘ikū, a ua pau nō ho‘i ka mana‘o ho‘okipa malihini o laila.
E ho‘ouna ‘ia mai na ā leka iā māua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2627 (Kekeha)
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mānoa.