Column: He ola anei kā ka lāʻau, ʻo Remdesivir?

COURTESY NATIONAL INSTITUTES OF HEALTH
A microscope image of SARS-CoV-2, the virus that causes COVID-19.
Synopsis: A drug that has shown promise in the treatment of MERS and SARS is being touted as a treatment for COVID-19 Opens in a new tab. That is good news but it should not send us out into the streets until we know for sure.
‘Auhea kākou e o‘u mau hoa alo like i ka ‘īnea e noho pa‘a nei i loko o ka hale a e launa ka‘awale nei me nā hoa he leo a he leo, he hua a he hua, a he alo a he alo ma o ia mea ‘o ka papa kaumaka o ke kamepiula. Aloha nō kākou! Iā kākou e pe‘e nei, eia mai nō kekahi hua e no‘ono‘o ai, ‘o ia ho‘i ‘o Remdesivir.
I kēlā makahiki aku nei i hala, i ka lā 9 o ka mahina ‘o Nowemapa, ua puka mai kekahi ‘atikala a‘u e pili ana i nā inoa lā‘au lapa‘au he nui hewahewa e ho‘olaha ‘ia ana ma o ke kīwī. ‘Ekolu inoa o kēlā me kēia lā‘au. He inoa kū‘ai, he inoa wae‘ano ‘epekema, a he inoa kemikala nō ho‘i. Ua kapa ‘ia ka inoa kū‘ai me ka mana‘o e lilo ia i mea e ho‘olā‘au ai i ka no‘ono‘o o ka mea kū‘ai a komo mai ai ke ake kū‘ai. I kēia manawa, ‘a‘ohe inoa kū‘ai o Remdesivir, he mea i mana‘o ‘ia nāna e pale i ke COVID-19, no ka mea, aia wale nō ke kū‘ai ‘ia aku a ‘āpono ‘ia e ka FDA.
‘O kekahi inoa o ia mau lā‘au, he kohu ha‘ihelu makemakika no ka nui o kona mau helu. ‘O ia kona inoa ha‘ilula kemikala. He kāka‘ikahi ka po‘e nāna e hea aku i ia inoa. He po‘e puni ‘epekema wale nō paha. E kapa aku nō lākou i ia la‘au ‘o C27H35N6O8P.
I kēia wā, ke kapa wale ‘ia nei nō ma kona inoa laulā ‘o Remdesivir. ‘O ia kona inoa wae‘ano ‘epekema, a ua kūkulu ‘ia nō ma nā māhele ‘ekolu. Aia ka mole i ka hopena o ka inoa, ‘o ia ho‘i ka pāku‘ina, ‘o “-vir”. He ho‘opōkole ‘ana kēia no ka hua ‘ōlelo haole ‘o “virus”, a no laila, pili kona mana‘o i ka pale ‘ana i nā ma‘i hōlapu. He mau mea lapa‘au hou aku nona nā mole “-vir” ma loko o ka inoa ‘epekema. ‘O Dolutegravir (‘o ia ho‘i ‘o Dovato kona inoa kū‘ai), Bictegravir (Biktarvy), Glecaprevir (Mavyret), a me Baloxavir (Xofluza) kekahi mau la‘ana.
Ua pohihihi ka mana‘o o nā māhele mua ‘elua, ‘o ia ho‘i, ‘o “rem” a ‘o “desi”. ‘A‘ole maopopo ka mana‘o o “rem” a ke kuhi ‘ia nei ‘o “desi” he mau māhele no ka hua ‘o adenosine (de + si). ‘O ka mana‘o o ia hua, he lā‘au ia e kī ‘ia aku i loko o ke kino ma o ke kui hou. A komo aku i ke a‘a koko, e ke‘ake‘a ‘o ia i ka ho‘okinomāewe ‘ia o ka ma‘i hōlapu.
Don't miss out on what's happening!
Stay in touch with breaking news, as it happens, conveniently in your email inbox. It's FREE!
Mali‘a, he mea ia e ola ai ka ma‘i COVID-19 e laha a‘e nei ma nā ‘āina a pau o ka honua nei. ‘A‘ole na‘e i hō‘oia pono ‘ia i kēia manawa, a no laila, alia kākou e pono ho‘olaule‘a me nā ‘ohana a me nā pilikana. Aia wale nō a ‘ike le‘a ‘ia kona maika‘i a me ka ‘ole. He mana‘olana ko‘u, ‘a‘ole na‘e au e puni wale aku. Mai poina, ‘eā, ua hāpai ‘ia ka Hydroxichloroquine i mea e pepehi ai i ia ma‘i lele, a i ka nānā pono ‘ana, ua hā‘ule pahū ia mana‘o.
No ka manawa, aia ka pono ‘o ka mālama ‘ana o kākou iā kākou iho ma o ka noho ka‘awale ‘ana, ka ‘a‘ahu ‘ana i ka pale maka ke puka aku i waho, ke kihe a kunukunu ‘ana i loko o ka ‘uala o ka lima, a me ia mea aku ia mea aku, a pēlā nō kākou e mālama ai i ko kākou mau hoa kanaka. Mai nō a mana‘o mai ua noa ka hele lanakila wale aku mai ‘ō a ‘ō me ka nānā ‘ole i ka hopena. Aia a ‘āpono ‘ia e ka FDA, a laila wale nō e maha ai ka na‘au.
E ho‘ouna ‘ia mai na ā leka iā māua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2627 (Kekeha)
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mānoa.