Synopsis: The Protect Kaho‘olawe ‘Ohana requests your concerted effort in prayer to stop the fires on Kaho‘olawe.
‘O Lonomakua kekahi o nā akua nui no loko mai o nā Kūkulu o Kahiki a hō‘ea i Hawai‘i nei. ‘O ia kekahi o nā Lono e ho‘āla i ke ki‘i akua i ka Makahiki. He kaikunāne ‘o ia no ka wahine o ka lua i Kīlauea, no Pele. Nāna ke ahi. ‘O ka ‘aulima a me ka ‘aunaki kāna mea e hi‘a ai i ke ahi. ‘O ia paha ka mea i ‘ōlelo ‘ia ai e ko ke au nei ‘o ke ki‘i akua o Lonomakua, ua kūkulu ‘ia i ka ‘aulima me ka ‘aunaki.
Ho‘olale ‘ia a‘ela e Pele ke ahi a Lonomakua i ka wā i kaua ai lāua ‘o Kamapua‘a. Hi‘a ‘ia ke ahi. ‘O ke alualu akula nō ia o ke ahi iā Kamapua‘a. Ola ua kupu‘eu lā i ka pale a kona mau kūpuna kaua, a Kūliaikekaua mā. ‘A‘ole i pā i ke ahi. Pēlā kekahi mana o ka mo‘olelo. ‘O kekahi ho‘i, ua kūpiliki‘i maoli ke ola. Ko‘iko‘i! Mai nō a make ua ‘o Kamapua‘a lā i ke ahi a ua Lonomakua nei. Kāhea a‘ela ua kupu‘eu lā i kona kaikuahine, iā Leialoha, ka mea nona ka ua nāulu. Penei ke mele a Kamapua‘a i kau a‘e ai iā Leialoha:
E Lei Leialoha ē,
‘O ka haka lei o Paoa,
‘O ka haka lei ana,
Ō māhele ana ka ua,
Me ka lā ē,
E iho, e iho mai ana ka ua i lalo nei
E ka pūnohu nui o ‘Ikuā
Ka‘alewalewa ka uakoko
Pō a kama, a ka pō i hana ai
He ‘ino nou, he pa‘a ia, he pa‘a ai
E Uli ē, ma hea ke ala?
Po‘ipū ka lewa! He ‘ino ka i loa‘a. Ho‘okahi kuāua, piha ka luapele i ka ua mea ‘o ka ua a ka nāulu. ‘Ane‘ane pau kō-ā-lua i ka wai a ka ua i loku ai, pakele ai ke ola o Kamapua‘a. Hū a‘ela ke aloha o Lonoikiaweawealoha i ka hoa hānau, iā Pele. Mao akula ka ua nāulu. Ola kō-ā-lua lā. ‘A‘ole i kīnai ‘ia ka wela o ka huhū o ka wahine o ka lua. ‘A‘ole na‘e ho‘i e pau ma ‘ane‘i i ka hō‘ike ‘ia.
‘O ia ola i ka nāulu kā mākou, ka ‘Ohana nāna e kahu ka ‘āina o Kaho‘olawe, ‘o ia ho‘i ‘o ka Protect Kaho‘olawe ‘Ohana, e nonoi nei, e kāhoahoa nei, a e ‘ūlāleo nei ho‘i i kēia wā ‘ānō, no ka mea ke laha a‘e nei lā ke ahi a ‘a‘ole e kīnai ‘ia e kānaka ma muli o ka weliweli i ka pahūpahū a ka bōma.
Nui ke kaumaha o ka lāhui i ka pohō ‘ana o ka hana nui a ko kākou lāhui e ho‘opau i ka ho‘opahūpahū ‘ana a ka Navy, ka ho‘oma‘ema‘e ‘ana i ia haumia i waiho ‘ia, a me nā papahana i laulima ai nā kana lau kānaka i ke kanu i nā kupu hou. Helele‘i nā waimaka o mākou i ke aloha i ka ‘āina, no ka mea, ‘o ka waimaka ka hale kipa a ke aloha. ‘O ‘oe pū paha, e ku‘u makamaka. ‘O kāua kāua.
I nīnau nui ‘ia mai nei kou mea kākau i ke kumu o ka ho‘omaka ‘ana o ke ahi. ‘O ka‘u e ‘ī mau ai, ‘a‘ohe maopopo. Kohu mea lā, he ahi kumu ‘ole. ‘A‘ole ‘o ke kumu o ke ahi ka mea nui; ‘o ke kumu e kīnai ‘ia ia ahi ka mea e kau nui ai ka mana‘o. Aia ia kumu i ka pule. Ikaika ka pule a ka Hawai‘i. E ho‘oikaika a‘e ho‘ihā kākou, e ka lāhui. E kānaenae a‘e i kō akua, i ko kākou ho‘i paha, e iho ka ua i lalo i o Kaho‘olawe, nāulu ho‘i ke ‘ano, hālana ka wai kahe, kahe a ‘ele i ka nānahu, pio ke ahi e ‘ā nei ka ‘āina. Pēlā nō au e kauleo a‘e nei i mua o ‘oukou, e ka lāhui ē, e hulia mai i ka pule.
E ho‘ouna ‘ia mai na ā leka iā māua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2627 (Kekeha)
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mānoa.
