Synopsis: This article is about a new movie project entitled “The King” and the casting of Dwayne “The Rock” Johnson as Kamehameha Paiæea. This choice has generated much controversy.
Kuæi ka lono no kekahi kiæiæoniæoni hou i kapa æia “The King”. He moæolelo pili iä Kamehameha Paiæea, a e höæike æia ana hoæi ma ka papakaumaka nui. æO Ka Pöhaku ka mea e hana keaka ana ma ke æano æo ia æo Kamehameha, ke kupua i naæi i këia pae moku nei. He kanaka kälena æo ia, eia naæe, ua koho æia ma muli o kona helehelena Polenekia i kohu Hawaiæi ke nänä aku ka poæe kölea o Kaleponi.
I mea aha ia moæolelo? I mea paha ia e nanea ai ke anaina i ka lohe aku, a me ka æike aku hoæi i kahi meæe ua ikaika i ka pahu ihe? æAæole lä! æO ka waiwai o nä moæolelo Hawaiæi, he mea ia e mahalo ai ka hana a nä küpuna o ke au i o Kikilo. Aia i laila i paæa ai ka æike no nä moæolelo a me nä moæoküæauhau o käkou. He mau mea koæikoæi ia no ka lähui. Pehea lä e höæike æia ai i ka moæolelo o Kamehameha i loko o nä hola he æelua wale nö me ka hapa. æAæole lawa ke kükaliki æana no ka waæawaæa o ke kino, a me ke kïheæaheæa hoæi i ke koko. He hana küamuamu a häæiliæili paha këlä. æAæohe pilo æölelo Hawaiæi i laila.
Aia ka holopono æana o këia æano papahana a paæa i nä luna käkau kiæiæoniæoni, æo Randall Wallace läua me Robert Zemeckis, nä æike he manomano a lehulehu no ka nohona Hawaiæi. æO ia hoæi, æo ka hoæomana kahiko kekahi mea nui. æAæole æo Kamehameha he möæï puni wale i ka hoæouka kaua. He kanaka ahonui æo ia, a hoæolohe æo ia i kona mau kühina, a nänä nö hoæi i nä æöuli a kona akua æo Kükäæilimoku. Inä hewa ke kumu o ke kaua, inä hewa ka mea näna ia e hoæouka aku. A iä Kamehameha i naæi ai i kahi mokupuni, æo kona kaæapuni aku nö ia i ia moku i mea e mahalo ai i kona mau akua. He aliæi æo ia i kü i ka pule, a na ka pule i alakaæi i käna mau hana, e like me ka möhai kanaka, a me ka hoæouka kaua. Inä e käpae æia ka hoæomana Hawaiæi, he moæolelo hoæopunipuni ia.
He æoiaæiæo ka moæolelo o Kamehameha. He hoæomanaæo ia no kä ia ala mau hana, a me ka nohona o ia au. Ola hou nä küpuna ma o nä moæolelo, a i loli ka moæolelo, loli pü me ka manaæo o nä makamaka hoæolohe, a pëia pü hoæi me nä malihini. Pehea e höæike æia ai ka pilina o nä aliæi o kona wä, ka pilihua, ka makawela, ka æeæehia, a me ka walohia hoæi i hekau mai i nä æäæï o läkou? Pehea e höæike æia ai ka uluhua o Kamehameha i ke aæo æia e nä kühina e möhai i kona kaikuaæana, iä Keöuaküæahuæula? Eia kekahi, e hoæopuka æia ana paha ka æölelo kaulana a Kini, “Kü kaæu läæau i ka æaæama kua lenalena”, æaæole paha?
Ma nä moæolelo i haæi æia i ka wä kahiko, kuæupau nä käkäæölelo i ka mälama æana i nä inoa i mea e hoæoheno ai i nä küpuna. A pëlä nö nä mea käkau o nä nüpepa Hawaiæi. Pehea e æauamo æia ai këia kuleana ma këia kiæiæoniæoni? Aia ka pono æo ka mälama kapu i æole e kaulaæi æia auaneæi nä iwi o nä küpuna i ka lä, a nakeke i ka makani. Mai nö a poina, æaæole i lanakila æo Kamehameha ma muli o kona lima luaahi. æOi aku ka pükonakona o Peæapeæamakawalu. Ua lanakila naæe ma muli o kona aæo æana i nä pü kau poæohiwi a me nä pä kuni ahi, a me kona maliu æana hoæi i kona akua iä Kükäæilimoku. E ola nä moæolelo Hawaiæi!
E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:
>> kwong@hawaii.edu
>> rsolis@hawaii.edu
a i ‘ole ia, ma ke kelepona:
>> 956-2627 (Laiana)
>> 956-2627 (Kekeha)
This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.
