Synopsis: Through the famous muæumuæu and attire of this era, we will attempt to show what makes aloha attire and adornments Hawaiian and how the love for aloha attire has lived on.

æAuhea æoukou e nä pua o ka lähui æölelo Hawaiæi. Eia nö mäua ke æöæili aku nei i mua o æoukou me he æelele lä, ke kaæana manaæo aku nei i ka æike i loaæa ma o ko mäua æimi noiæi æana e pili ana no ia mea he lole aloha.

I ka mahina æo Ianuali aku nei i hala, ua hoæolauleæa hou käkou i ia hanana henoheno i kapa æia æo Muæumuæu Month. æAæohe wahi mea a hiki aku i ia külana kähiko ke hoæohälikelike æia me ke kaila o nä muæumuæu Hawaiæi. æO ka makahiki 2015 ka wä i hoæokumu ai æo Shannon Hiramoto i ua mahina nei, i mea hoæi e hoæomanaæo a hoæohanohano ai i nä haliæa aloha pumehana no ia paikini i kü i ko ia ala wä e kamaliæi ana. æO ke komo æana i nä muæumuæu like æole ka pahuhopu nui mai ka lä mua o ia mahina a hiki i kona hopena, ma laila ana nö ka leæaleæa, a no käkou ana nö hoæi ka æoliæoli. No Christy Werner, he hoa no Shannon Hiramoto, he mahina këia no ka hoæomanaæo æana i ka hale o kona mau küpuna a me ke æano paæihi kilakila o laila. Ua koho æo Christy i ke komo æana i këia paikini lole ma käna æoihana. He lei mae æole kona mau haliæa aloha i ke kuke æana me kona tütü, kona lä hemo kula, a pëlä wale aku. Inä hoihoi, aia ka Hale Waihona Puke Muæumuæu ma Oæahu, kahi e mäkaæikaæi ai! Piha ia waihona i nä koehana like æole, nä ana, nä moæolelo, a pëlä pü me nä papa humuhumu. æAæole o kana mai ka waiwai o kekahi waihona e laæa me ia, no ka mea, æaæole pau loa ke aloha no nä lole Hawaiæi i këia mahina æo Ianuali wale nö. E hahai käkou i nä wähine i komo mua i nä muæumuæu a me ko läkou houpo, piha i ke aloha i ka moæomeheu o nä æaæahu Hawaiæi. æOiai käkou e noke mau ana i ka hoæokuläia i nä mahina o keia hope aku, näna e hoæohanohano ka muæumuæu, mai poina i ka linohau o nä muæumuæu o ka wä i hala, a me ka mau æana o ko läkou külana hanohano a hiki i këia au.

Ua kamæilio mäua me Kuæu Lunn, he lälä æo ia no ka æohana Lunn, ka poæe i hoæokahua iä Manuhealiæi, a pau kona æike i ka hahaæi æia mai e pili ana i ko läkou lole Hawaiæi. Ua hoæokahua æia æo Manuhealiæi i ka makahiki 1985 me ka manaæo e haku i nä lole Hawaiæi näna e hahaæi aku i nä moæolelo o ka æohana a me nä moæolelo o ke Aupuni o Hawaiæi ma o ko läkou mau lau. æAæole nö i kana mai ka nui o ko läkou mau lole e kü ana i ka nani mai ia wä mai a hiki i këia wä a käkou e æaæahu nei, akä æaæole i haku wale æia nä lau o nä lole. No ka pono o ia wahi kaæana manaæo, ua unuhi æia kona manaæo i ka æölelo makuahine penei, “… he manaæo, he kaona… a he pilina i ka æäina, a i æole kekahi kanaka, ko këlä me këia lau.” E pili i ka nïnau, “Pehea e Hawaiæi ai ka lole Hawaiæi?”, pane maila æo Lunn, a penei ka unuhi, “æOiai mäkou e haku ana i nä lole nupaikini, æo ka mea nui, he æike kuæuna ko nä lau i käpala æia ma luna o ia lole, kü këlä noæonoæo i ka manaæo Hawaiæi. No laila, æo ia ka mea e Hawaiæi ai nä lole Hawaiæi.” æO ke kïpaipai æana i ka lähui e kü haæaheo i ko käkou æike Hawaiæi ka nuæu a Manuhealiæi mä e külia ai i ko läkou haku æana i nä lole hou i këia wä.

æAæole i pau loa ko mäua mahalo no nä lole aloha like æole, nä muæumuæu kahiko, nä muæumuæu nupaikini, a me ke kuamoæo o loko. E mau ke koho æana i nä lole aloha i mea e hoæohanohano mau ai i ka hiwahiwa o këia paikini. Kü kilakila i ka noe, linohau i ka mälie.

E ho‘ouna ‘ia mai na ä leka iä mäua, ‘o ia ho‘i ‘o Laiana Wong a me Kekeha Solis ma ka pahu leka uila ma lalo nei:

>> kwong@hawaii.edu

>> rsolis@hawaii.edu

a i ‘ole ia, ma ke kelepona:

>> 808-956-2627 (Laiana)

>> 808-956-2627 (Kekeha)

This column is coordinated by Kawaihuelani Center for Hawaiian Language at the University of Hawai‘i at Mänoa.